Pozostałe stopnie i funkcje

Funkcyjni oraz zwykli żołnierze

Armia rzymska dysponowała na niższym szczeblu dowodzenia szerokim wachlarzem funkcji i stopni. 

Ogólnie da się wyróżnić w legionie poniższe typy jednostek:

• Piechotę
• Kawalerię
• Artylerię

Żołnierze piechoty dzielili się na antesignanus i postsignanus. Dotyczyło to linii przed sztandarami i za sztandarami. Kawalerię tworzyli eques, a artylerię ballistarii. Piechota stanowiła trzon natarcia wspomagana przez artylerię. Kawaleria spełniała raczej funkcje pomocnicze: zwiadowczą, komunikacyjną i pościgową. 

W poszczególnych obszarach służby w centurii, obozie i poza nimi, żołnierze mogli sprawować następujące funkcje/stanowiska:

Kwatermistrzostwo

questor

cibariator

dispensator  

frumentarius    

custos armorum

molendarius

venator

mensor frumenti

carrarirus

Korpus medyczny

miles medicus (medyk)

capsarivs (sanitariusz)

Saperzy i budowniczowie

metator

mensor

librator

architectus

Religia

haruspex

victimarius

pullarius

Pomoc sztabowa

exactus

actuarius

librarius

summus

curator

Żandarmeria (stationari)

beneficarius

burgarius

questionarius

W jakim zakresie funkcje te można przypisać hierarchii wojskowej nie jest wiadome. Przeważnie służba funkcyjna zwalniała żołnierzy z codziennych obowiązków w centurii (munera) i czasem wiązała się z wyższym wynagrodzeniem. Takich żołnierzy nazywano immunes. Większość immunes w grupie szeregowców była odbiorcami zwykłego żołdu (simplaris). Cornicen, tubicen, custos armorum oraz miles medicus otrzymywali półtora żołdu (sesquiplicarius).

Zwykli legioniści nosili stopień miles gregarius (szeregowy żołnierz, szeregowiec).

Niżej w hierarchii wojskowej legionu stali tirones (lp. tiro), żołnierze przed złożeniem przysięgi wojskowej (sacramentum) oraz probati (lp. probatus), a więc rekruci, których przydatność dla legionu i zdatność do służby wojskowej dopiero oceniano. 

APPENDIX

Prócz wyżej wymienionych stopni i funkcji, armia rzymska wykształtowała szereg jednostek wyspecjalizowanych, a tym samym oficerskich stopni funkcyjnych.  Zalicza się do nich oddziały beneficarii i evocatii oraz oddział zabezpieczenia jednostki i eskorty podlegające trybunom. Stopnie oficerskie pojawiają się w związku z musztrą i ceremoniami. Niewykluczone, że takimi dodatkowymi funkcjami wyposażeni zostali centurioni i wybrani optio, np:

campidoctor

magister campi

optio campi

doctor armorum

exercitator

W pierwszym wieku pojawia się w źródłach pisanych tytuł dux, który oznacza żołnierza o przywódczych walorach lecz o brakującym arystokratycznym pochodzeniu. Nie jest jasne w jakich sytuacjach tacy przywódcy dowodzili oddziałami i jaki mieli zakres obowiązków. Faktem jest, że w późniejszym okresie cesarstwa dowódcy noszący ten tytuł dowodzili jednostkami nadgranicznymi przeważnie w odległych prowincjach dysponując szerokim zakresem uprawnień wojskowych i cywilnych.

Najniżej w hierarchii legionowej znajdowali się pracownicy cywilni oraz zatrudnieni w biurach (officia, quaestura, tabularia) niewolnicy.