Komendy legionowe
Poniżej prezentujemy wybrane komendy rzymskie po łacinie, używane przez Legio XXI Rapax podczas musztry, w trakcie innych zadań obozowych oraz w boju.
ZBIÓRKA
Milites! Ad arma! - Żołnierze! Do Broni! Alarm!
Signifer veni - Chorąży staw się
Ad signvm/Ad signa venite - Do znaku/do znaków stawcie się; Zbiórka!
State - Baczność
Laxate - Spocznijcie
Envmerate - Odliczcie
Ad dvos / tres nvmerate - Do dwóch / trzech odliczcie
Enominate - Podajcie imiona
Adsvm - Obecny
Acies - Linia, szyk bojowy
Vnvs ordo - Jeden szereg
Dvo/tres ordines facite - Dwa/trzy szeregi utwórzcie
Primvs/secvndvs/novissimvs ordo - Pierwszy/drugi/ostatni szereg
Agmen - Kolumna marszowa
Dvos/tres agmina facite - Dwie/trzy kolumny utwórzcie
Vnvs/dvo/tres passvs procedite - Jeden, dwa, trzy kroki naprzód
Qvattvor/qvinqve/sex passvs recidite - Cztery, pięć, sześć kroków w tył
Salvtate - Salutujcie
Spectate ad frontem - Patrzcie na wprost
Spectate ad dextram/sinistram - Patrzcie na prawo/lewo
Dirigite - Wyrównajcie
Dirigite ad dextram/sinistram - Wyrównajcie do prawej/lewej
Arma (scvta/pila) svrsvm/deorsvm - Broń (tarcze/oszczepy) w górę/w dół
Arma (scvta/pila) deponite/svmite - Broń (tarcze/oszczepy) odłóżcie/podnieście
Avdite - Słuchajcie, Uważajcie
Silentivm - Cisza!
Abite - Rozejść się
W MARSZU I W BOJU
(In aqvatis passibvs)/(Sine passvs) pergite - (Równym krokiem)/(bez kroku) wymaszerować
Ad dextram/sinistram vertite - Obróćcie się w prawo/lewo
Convertite - Odwróćcie się
In acie ad dextram/sinistram pergite - Szykiem kręćcie na prawo/lewo
In agmine ad dextram/sinistram vertite - Kolumną skręćcie w prawo/lewo
Ad signvm ad dextram/sinistram pergite - Za znakiem idzcie w prawo/lewo
Ad Optionem / Centvrionem pergite - Za Optio / Centurio podążajcie
In loco calcate - Maszerujcie w miejscu
Recta - Na wprost
Consistite - Zatrzymać się
Conglobate / Densate - Zacieśnić
In agmine / ordinibvs Laxate - W kolumnie / szeregach rozluznijcie
In agmine / ordinibvs Densate - W kolumnie / szeregach zacieśnijcie
Gladios stringite - Wyjmijcie miecze
Gladios recondite - Schowajcie miecze
Pila praeparate - Przygotujcie oszczepy (do rzutu)
Pila iacete - Rzućcie oszczepy
Pila infigite - Wbijcie oszczepy w ziemię
Retro - Powtórka
Cvrrite - Biegnijcie
Accelerate - Przyspieszcie
Tardate - Zwolnijcie
Pvgna! Praeparate! - Bitwa (starcie)! Przygotujcie się!
Porro! - Do ataku! Huzia na Józia!
FORMACJE
Testvdinem formate/deformate - Żółwia sformować/rozformować
Cvnevm formate - Formować klin
Orbem formate - Formować szyk kołowy
Ad orbem! - Do koła!
Contra eqvites - Szyk przeciw konnicy
Scvta castrorvm formate - Ściana tarcz
W OBOZIE
Adportate aqvam / lignvm - Przynieście wodę / drewno opałowe
Date aqvam / lignvm - Podajcie wodę / drewno opałowe
Nvntio me ! Mvnvs factvm - Melduję się ! Zadanie wykonane
Me volo campvm / latrinam / tentorivm / silvam ire - Chciałbym na plac / do toalety / namiotu / lasu iść
Permitto / Non permitto - Zezwalam / Nie zezwalam
Excvbia prima ab secvnda ad qvartam horam - Warta pierwsza od drugiej do czwartej godziny
Svrgite - Pobudka, ale także Wstańcie, Podnieście się (np. z ziemi)
Dormite - Idźcie spać
Cantate - Śpiewajcie
Omnes tirones/milites - Wszyscy rekruci/żołnierze
Laborate - Pracujcie
Sedete - Siadajcie
Videte - Oglądajcie, Patrzcie
Tentoria stativte/detendite - Namioty spakujcie/rozstawcie
In tentorium - Do namiotów!
Extingvite lvmina - Zgaście światła
Orate - Módlcie się
Powyższe komendy rzymskie zostały pogrupowane wg częstości ich występowania. Co nie oznacza, że nie mogą być użyte w innych sytuacjach. Przykładowo oficer może nakazać śpiewać żołnierzom zarówno w marszu jak i w obozie, a obroty można wykonywać w miejscu na zbiórce, jak i podczas przemarszu.
Poznanie tych wszystkich zwrotów i poprawne ich wykonywanie nie oznacza wcale koniec nauki łaciny dla rekruta. Ciężko na naszych spotkaniach obejść się bez podstawowej znajomości liczebników rzymskich, tak głównych, jak i porządkowych, a w szczególności łacińskich nazw wszystkich elementów uzbrojenia i wyposażenia obozu.
Postaramy się opracować powyższe słownictwo i sukcesywnie zamieszczać je na naszym blogu.
Warto przy okazji zaznaczyć, że rekonstruując legion z I w. n.e. staramy się wymawiać słowa, tak jak wymawiali je ówcześni. Korzystamy przy tym z zasad wymowy tzw. łaciny restytuowanej (Latina restituta). Stąd podczas naszych rozmów usłyszycie raczej: kenturio, salłe i kajsar ... zamiast centurio, salwe i cezar.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz